İnternet zaman içerisindeki hızlı ve dinamik gelişmeleriyle aslında bir bakıma sanal gerçeklik dünyasında yaşamamızı mümkün kıldı. The Matrix filmini hepiniz hatırlayacağınız üzere sanal bir evrene atılan insanlar alternatif bir gerçeklik yaşamaktalardı. Temel ve basit bir ifadeyle evrenin ötesinde bir dünyada var olma fikrini; yunan kökenli bir kelime olan "meta"(ötesi), ile batı dillerinde evren anlamına gelen "universe" kelimelerinin birleşiminden meydana gelen "Metaverse" kelimesi ile özetliyoruz.
Peki metaverse dünya için ne anlama geliyor? Blockchain teknolojisi, kripto paralar ve NFT'ler ile bağlantısı nedir?
Metaverse Nedir?
Metaverse'yi kısaca insanların ortak bir sanal evrende bir araya gelebilecekleri, Blockchain teknolojisi ile desteklenmiş bir platform olarak nitelendirebiliriz. Metaverse terimi ise aslında insanların 3 boyutlu bir uzayda avatarları vasıtasıyla birbirleri ile etkileşime girdikleri Neal Stephenson'ın romanı 'Snow Crashâ'dan türetilmiştir
Y ve Z kuşaklarının aşina olacakları üzere sanal dünyalar, dünyanın her bir tarafından çevrimiçi olarak internet aracılığıyla bağlanan oyuncu topluluklarıyla etkileşim kurmamızı mümkün kıldı. Oyuncu arkadaşlar bunları World of Warcraft gibi, Knight Online gibi, Silkroad Online gibi Devasa Çok Oyunculu Çevrimiçi (MMO) dünyalar olarak tanıyacaklardır.
Kaç Tane Metaverse Var? Sınırlı Sayıda Mı?
Aslında konu bakımından saçma bir soru olmasına karşın bu teknolojiyi hiç bilmeyen birinin de anlamasını istiyorum. Aslına bakılırsa bir veya birkaç tane sanal evren yok. Hatta kaç tane olacağını kimse tahmin edemez. Bu kavram aslında tek bir ürün, tek bir oyun veya tek bir şirket tarafından yaratılmıyor. Metaverse kelimesini aslında teknolojinin ve internet ortamında yaratılmış veya yaratılabilecek herhangi bir artırılmış gerçeklik ortamı için kullanıyoruz.
Ne İşimize Yarayacak?
Her ne kadar emekleme aşamasında olan bir kavram olsa da günümüze teknolojik gelişmelerin ne kadar hızlı ilerlediğini düşünürsek metaverse sayesinde fiziksel dünyanın sınırları dışına çıkıp artırılmış gerçeklik sayesinde farklı evrenleri keşfedebilme olanağına sahip olacağız. Bu evrenleri sadece bir oyun olarak düşünmeyin. Günümüz metaverse çalışmalarının büyük bir kısmının eğlence amaçlı oyunlar olarak geliştirilmesi ileride bu evrenler sayesinde dünyanın her yanından insanlarla işbirliği yapılması, e-mağazalar sayesinde sanal gerçeklik destekleri alışverişlerin yapılması, festivaller ve eğitimler sağlanmasına engel değil. Aslına bakarsak metaverse’ün sayısız olanaklarını göz önünde bulundurursak oyun, bu sanal buz dağının sadece görünen kısmını oluşturuyor diyebiliriz.
Hatta ileride bu teknolojiyi eğitim, doktor görüşmeleri, iş görüşmeleri, sanal toplantılar vb. gibi hayal edebildiğimiz her yerde kullanabilme imkanına sahip olabiliriz.
Metaverse'nin Kripto Paralarla İlişkisi Nedir?
Şimdiye kadar metaverse sanal evrenlerinden ve olanaklarından bahsettik. Fiziki ve sanal dünyanın iç içe geçtiğini düşündüğümüzde bu sanal dünyada mülkiyetine sahip olabileceğimiz nesneler, eşyalar (NFT'ler) bulunacağını ve bu sanal evrende alım, satım gibi ticari faaliyetlerde bulunabileceğimiz hayalini dikkate alınca bu işlemleri gerçekleştireceğimiz bir para birimine sahip olmamız gerekecektir. Haliyle bu para birimleri her metaverse evreni için farklı para birimleri olacaktır. Metaverse projeleri, sanal bir ortak alan oluşturmayı hedeflemektedir ve bu kamusal alanların sanal para birimleri bugün hâlihazırda kripto para piyasalarında işlem görmektedir.
NFT Nedir?
Non-Fungible Token kısaca NFT, ayırt edilebilir ve değiştirilemez dijital varlıklar için kullanılan bir ifadedir. Finansta "Fungibility" ayırt edilemez ve değiştirilebilir varlıklar için kullanılır. NFT ise non-fungible yani bunu tam tersidir. Fungible dediğimize göre buna örnek vermek gerekirse para birimleri ve kripto para birimleri buna örnek olarak birbirleri ile değiştirilebilirdir fakat NFT'ler ortaya çıkarılma amacına uygun olarak birbirleri yerine geçmezler ve değerleri değiştirilmeden parçalara ayrılamazlar.
NFT'ler bir jpeg, png, gif vb. gibi formatlarda farklı görseller ihtiva edebilecekleri gibi kayda alınmış bir video veya bir ses kaydı, metaverse evrenindeki bir arazi vb. şeklinde karşımıza çıkabilmektedir. Bunlar birbirlerinin yerine geçemeyen benzersiz dijital varlıklardır. Şöyle düşünelim, bir evcil köpeğiniz olduğunu varsayarsak ve komşunuzun da aynı ırka sahip tıpa tıp benzer bir evcil köpeği olsa bile sizin evcil hayvanınız ile komşunuzunki hiçbir zaman birbirinin aynısı olmayacak ve birbirinin yerine geçemeyecektir. Bu dijital varlıklar kriptografinin olanakları sayesinde benzersiz ve değiştirilemez hale getirilerek yaratılır.
Uyarı!
Kripto para birimleri içerisinde bulundukları piyasa gereği herhangi bir regülasyona tabi olmadıkları için aşırı volatil (oynak) oldukları ve spekülasyonlara açık oldukları kesinlikle unutulmamalıdır.
*Metaverse ile ilgileniyorsanız yıllardır severek takip ettiğim ve benim için ayrı bir yeri olan Çağrı Mert Bakırcı'nın "Evrim Ağacı" kanalı vasıtasıyla yayınladığı şu videoyu da izlemenizde fayda var.
Sağlıcakla kalın.
Ayberk DOĞAN
Commentaires